TEG & Meánscoileanna

Tá an tréimhse chlárúcháin thart anois do 2022-23. 

D'fhéadfaí go mbeadh teorainn leis an líon iarratas ó mheánscoileanna. Moltar do mhúinteoirí teagmháil a dhéanamh linn chomh luath agus is féidir i mí Mheán Fómhair 2023 chun tús a chur leis an bpróiseas do 2023-24.

Sceideal scrúduithe 2023:

Tá córas scrúdaithe TEG oiriúnach do: 

• dhaltaí san idirbhliain 
• dhaltaí sa 5ú/6ú bliain atá ag ullmhú do scrúdú Gaeilge na hArdteistiméireachta 

Tá dhá rogha ann maidir le TEG agus daltaí meánscoile.*  

Is féidir leo: 

•  an scrúdú iomlán a dhéanamh – léamhthuiscint, cluastuiscint, scríbhneoireacht agus labhairt (Lánchreidiúint) nó 
•  an scrúdú cainte amháin a dhéanamh (Páirtchreidiúint) 

*Ní bheidh cead ag scoileanna meascán de scrúduithe lánchreidiúna agus páirtchreidiúna a dhéanamh. Ní mór don scoil rogha a dhéanamh idir an scrúdú cainte amháin nó an scrúdú iomlán. 

Tá siollabais, scrúduithe samplacha agus ábhar teagaisc cuimsitheach ar fáil ag gach leibhéal. De ghnáth, roghnaíonn meánscoileanna ceann amháin nó cuid de na leibhéil seo, ag brath ar chumas na ndaltaí: 

• Bonnleibhéal 1 (A1) 
• Bonnleibhéal 2 (A2) 
• Meánleibhéal 1 (B1) 
• Meánleibhéal 2 (B2) 

Tá scrúduithe TEG á ndéanamh ag daltaí meánscoile i scoileanna timpeall na tíre go leanúnach le roinnt blianta anuas. Tugann na siollabais agus an t-ábhar teagaisc sprioc an-chinnte foghlama do mhúinteoirí agus d'fhoghlaimeoirí araon. Chomh maith leis an ábhar teagaisc samplach atá ar fáil ag an nasc Maidir le Scrúduithe, tá ábhar teagaisc atá dírithe ar dhaltaí meánscoile le fáil ar an suíomh www.ceacht.ie.  

Bíonn an deis ag daltaí meánscoile scrúduithe TEG a dhéanamh idir mí an Mhárta agus mí na Bealtaine gach bliain, ag brath ar an leibhéal scrúdaithe a bheidh á dhéanamh acu (sceideal thuas). Bíonn na scrúduithe ar siúl in ionaid TEG ar fud na tíre nó sa scoil féin, ag brath ar líon na ndaltaí. 

Seo a leanas cuid de na buntáistí atá le córas TEG do dhaltaí Gaeilge meánscoile: 

• Faigheann daltaí cáilíocht sa Ghaeilge a bhfuil aitheantas náisiúnta agus idirnáisiúnta ag dul léi. 
• Faigheann siad taithí ar scrúdú cainte foirmiúil a dhéanamh, taithí a bheidh an-luachmhar dóibh siúd atá ag ullmhú do scrúdú Gaeilge na hArdteistiméireachta. 
• Faigheann siad an deis dul i ngleic le scileanna tábhachtacha cumarsáide a rachaidh chun tairbhe a gcuid scileanna foghlama teanga. 
• Bíonn sprioc chinnte ag daltaí na hIdirbhliana nuair a bhíonn siad ag ullmhú do cheann de scrúduithe TEG. 

Tá buntáistí le córas TEG don mhúinteoir meánscoile chomh maith: 

• Cabhraíonn scrúduithe TEG leo spriocanna cinnte foghlama a leagan síos do dhaltaí. 
• Trí na torthaí a ghnóthaíonn a gcuid mac léinn, faigheann múinteoirí léiriú foirmiúil, iontaofa ar chumas a gcuid  daltaí sna scileanna éagsúla.  
• I ngach ceann de scrúduithe TEG bíonn ar iarrthóirí scrúdú cainte a dhéanamh. Tugann sé seo an deis do dhaltaí taithí a fháil ar scrúdú cainte a dhéanamh i suíomh foirmiúil le scrúdaitheoirí cainte oilte, neamhspleácha. 
• Is féidir le foireann TEG aischothú ginearálta a chur ar fáil do mhúinteoirí tar éis na scrúduithe. Tugtar eolas faoi na buanna agus na laigí a léiríonn na daltaí sna scrúduithe agus cuirtear comhairle ghinearálta ar fáil maidir le straitéisí le cur le cumas teanga na ndaltaí. 

‘Tá Teastas Eorpach na Gaeilge ar bun againn i gColáiste Íosagáin le daltaí na hIdirbhliana le os cionn deich mbliana anuas. Thosaíomar ar an scrúdú le sprioc chinnte a thabhairt do na daltaí ag deireadh na bliana agus toisc go bhfuil béaltriail sheachtrach mar chuid den mheasúnú. Ó tharla go bhfuil 40% de na marcanna san Ardteist ar an mbéaltriail anois, is deis iontach atá anseo do na daltaí díriú isteach ar an ngné seo den teanga. Chomh maith leis seo, déantar forbairt ar na scileanna eile teanga, léamhthuiscint, scríobh agus cluastuiscint. 

Is teastas le haitheantas idirnáisiúnta atá in TEG agus cuireann sé seo leis an stádas atá ag an teastas do na daltaí agus do na tuismitheoirí. Cabhraíonn sé le múinteoirí struchtúr foirmeálta a chur ar obair na bliana agus daltaí a spreagadh le bheith gníomhach agus rannpháirteach ina bhfoghlaim féin. Molaimid TEG go láidir mar chur chuige nuálach, dúshlánach agus tairbheach.’ 

Joanne Ní Choileáin, múinteoir Gaeilge i gColáiste Íosagáin, Baile Átha Cliath. 

Táillí do ghrúpaí meánscoile: 

A1 - B2 (Scrúdú iomlán): €100 an duine 

A1 - B2 (scrúdú cainte amháin): €80 an duine 

Cuirtear na táillí laghdaithe thuas ar fáil do ghrúpaí meánscoile amháin agus ní féidir le daltaí aonair an táille laghdaithe seo a fháil.  

Ní mór don scoil an táille iomlán a íoc ag am cláraithe. 

Má tharraingíonn dalta(í) siar i ndiaidh dóibh clárú, nó mura dtagann siad chuig an scrúdú, ní thabharfar aisíocaíocht don scoil. 

Léigh na ceisteanna coitianta seo go cúramach sula gcláraíonn tú do ghrúpa do scrúdú TEG: 

1. An féidir le gach scoil cur isteach ar scrúduithe TEG?  
Is féidir. Má tá spéis ag do scoilse sna scrúduithe, déan teagmháil linn chomh luath agus is féidir. 

2. An féidir le daltaí meánscoile ceann ar bith de scrúduithe TEG a dhéanamh agus conas ba chóir an leibhéal cuí a roghnú?  
Is féidir. Ba cheart do mhúinteoirí grinnstaidéar a dhéanamh ar na siollabais agus na páipéir shamplacha chun eolas a fháil ar na leibhéil éagsúla. Tá triail socrúcháin teanga forbartha againn chomh maith, a thabharfaidh léargas ginearálta do mhúinteoirí agus d'fhoghlaimeoirí maidir lena gcumas reatha sa Ghaeilge. D'fhéadfaí ceann de na páipéir shamplacha a thabhairt do na daltaí chun cabhrú leat an leibhéal cuí a roghnú dóibh. Moltar do mhúinteoirí dul i dteagmháil le hoifig TEG maidir leis an leibhéal cuí a roghnú do dhaltaí. Is féidir glaoch ar (01) 708 3737 nó ríomhphost a chur chuig teanga@mu.ie 

3. Cad iad na leibhéil atá i gceist i gcóras TEG?  
Tá gach eolas faoi na leibhéil éagsúla ar fáil anseo. 

4. An féidir le daltaí a bhfuil riachtanais speisialta acu scrúduithe TEG a dhéanamh? 

Is féidir. Tá polasaí ag Lárionad na Gaeilge réimse tacaíochtaí a chur ar fáil lena chinntiú go mbeidh rochtain iomlán ar scrúduithe TEG ag iarrthóirí atá faoi mhíchumas nó a bhfuil deacrachtaí foghlama faoi leith acu, agus cuirtear na tacaíochtaí agus socruithe réasúnacha ar fáil nuair is gá. Ba chóir do dhaltaí a gcuid riachtanas a lua ar an bhfoirm iarratais agus iarrfar ar an scoil fianaise a chur ar fáil dúinn roimh an scrúdú. Tá sé an-tábhachtach an t-eolas seo a chur chugainn in am chun gur féidir linn na socruithe cuí a dhéanamh. 

5. Cá mbíonn na scrúduithe ar siúl?  

An scrúdú cainte: Ag brath ar líon na ndaltaí i do ghrúpa agus scrúdaitheoirí TEG a bheith ar fáil i do cheantar, déanfar iarracht na scrúduithe cainte a chur ar siúl sa scoil le linn agus tar éis uaireanta scoile. 

An scrúdú iomlán: Má tá níos mó ná 20 iarrthóir i scoil ag déanamh scrúduithe TEG, déanfar iarracht gach cuid den scrúdú a reáchtáil sa scoil. Tabhair faoi deara go mbíonn an scrúdú scríofa ar siúl ar an Satharn. Tá dátaí scrúduithe TEG ar fáil anseo. I ndiaidh do dhaltaí clárú, déanfaidh Oifig TEG teagmháil leis an múinteoir Gaeilge sa scoil le socruithe praiticiúla a dhéanamh.  

6. Cad é mar a chuirfear na torthaí ar fáil?  

An scrúdú iomlán: Cuirfear an marc iomlán a ghnóthaigh an t-iarrthóir ar fáil, mar aon le briseadh síos ar na marcanna a ghnóthaigh an t-iarrthóir sna rannóga éagsúla.  
An scrúdú cainte: Gheobhaidh siad an marc a fuair siad sa scrúdú sin. 

7. Cá bhfaighidh mé an fhoirm iarratais?  

Beidh an fhoirm iarratais ar fáil go luath sa scoilbhliain. 

8. Cén dáta deireanach a ghlacfar le hiarratais? 

Is é an dáta deiridh d'iarratais ó ghrúpaí meánscoile ar scrúduithe TEG 2023 ná Samhain 2022. Tá an dáta le socrú go luath.  

9. Cé ba cheart na foirmeacha iarratais a líonadh? 
Cuirfear gach eolas faoin bpróiseas iarratais ar fáil go luath.  

10. An gcaithfidh daltaí scoile cárta aitheantais a thabhairt leo go dtí an scrúdú?  

Caithfidh. Caithfidh cruthúnas aitheantais a bhfuil a p(h)ictiúr air a bheith ag gach dalta. Glacfar le pas reatha, le ceadúnas tiomána reatha nó le cárta aitheantais náisiúnta reatha. Ní ghlacfar le haon chruthúnas eile. 

11. An féidir le daltaí meánscoile aonair cur isteach ar scrúduithe TEG? 

Is féidir, ach ba chóir dóibh cur isteach ar an scrúdú tríd an gcóras iarratais ginearálta ar líne nuair a bheidh sé ar oscailt.  Is do ghrúpaí meánscoile amháin an táille speisialta. Beidh ar dhaltaí aonair dul go dtí an t-ionad scrúdaithe is cóngaraí dóibh chun an scrúdú a dhéanamh. Moltar go ndéanfaidh siad teagmháil le Foireann TEG chun na socruithe a phlé. 

12. An féidir le daltaí in aon ghrúpa amháin meascán den scrúdú iomlán agus den scrúdú cainte amháin a dhéanamh?  

Ní féidir. Ní mór don scoil rogha a dhéanamh idir lánchreidiúint agus páirtchreidiúint. Ní bheidh cead meascán den dá rud a dhéanamh. Caithfidh grúpaí meánscoile clárú don scrúdú iomlán nó don scrúdú cainte amháin.  

13. Cén áit ar féidir liom eolas breise a fháil? 

Déan teagmháil le Foireann TEG ag teanga@mu.ie nó (01) 708 3737. 

Eagrófar seisiún eolais do mhúinteoirí go luath sa scoilbhliain agus tabharfar gach eolas dóibh ansin.